Najpiękniejsze jeziora w Polsce: wodniackie zmiany na Jezioraku

Jeziorak jest najdłuższym naturalnym jeziorem w Polsce, a piątym co do wielkości. Również jego linia brzegowa jest najdłuższa, a mnogość zatok, zatoczek oraz połączenia kanałami z innymi jeziorami i Zalewem Wiślanym czyni je bardzo atrakcyjnym akwenem dla turystyki. Ale nie tylko to – ważne są również prożeglarskie zmiany na wodzie i brzegach Jezioraka!

Akwen leży w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w kompleksie jezior Pojezierza Iławskiego, często umownie – zdaniem wielu błędnie – zaliczanego do Pojezierza Mazurskiego, choć Iławę od Krainy Wielkich Jezior Mazurskich dzieli przecież ponad 150 kilometrów.

Południowa część Jezioraka jest wąska i stosunkowo mało zróżnicowana. Natomiast jego północna część jest urozmaicona wieloma wrzynającymi się w głąb zatoczkami oraz przepięknymi wyspami i wysepkami. Bardzo piękne i malownicze są brzegi jeziora. W południowo-zachodniej stronie są to brzegi lesiste, natomiast strona wschodnia, w pobliżu Iławy, to brzegi wysokie, ponad którymi rozciągają się malownicze pola. Bogate jest również życie biologiczne otaczających Jeziorak lasów i uroczysk, ale przede wszystkim samego jeziora i okolicznych jeziorek.

Kilka lat temu publikowaliśmy na naszych łamach czteroodcinkową locję jeziora. Od tego czasu wiele się na Jezioraku zmieniło w kwestiach infrastruktury, zasad i przepisów ruchu wodnego oraz obsługi turystów i wczasowiczów.

Związek Gmin Jezioraka

Powstały w 1996 r. Związek Gmin, w sprawie infrastruktury żeglarskiej, na dobre rozpoczął pracę w 2008 r. Aby zmniejszyć ilość zanieczyszczeń, postanowiono zbudować pomosty, przy których znajdować się będą kosze na odpady i przenośne toalety (toi-toi). Te pływające pomosty zlokalizowano głównie przy brzegach licznych na jeziorze wysp. Na wyspach tych, przedtem nieco brudnych, jest obecnie czysto. Dlaczego tak jest? Codziennie z Iławy wypływa jednostka asenizacyjna, zabierając kosze na odpady i zawartość toalet. Stateczek ten dobija do specjalnych pomostów technicznych w pobliżu toi-toiek i kosza na odpady i dlatego proszę do nich nie dobijać. Może on również odebrać zawartość zbiorników czarnej wody z jachtów. Według danych uzyskanych od bosmana przystani, w której stacjonuje jednostka asenizacyjna, w 2013 r. zebrała 90 ton odpadów z toi-toiek. Strach pomyśleć, co to by było, gdyby ten ładunek znalazł się w jeziorze.

Na północnym krańcu Jezioraka...

...odnajdziemy wejście do Kanału Dobrzyckiego, łączącego Jeziorak z jeziorem Ewingi. To najstarszy kanał na terenie Polski. Kanał ten wykopany w początkach XIV w., mimo że już lekko zarośnięty, dla nawet sporych jachtów jest żeglowny. Nad kanałem przechodzą dwie linie energetyczne o wysokości 17,9 i 10,5 m oraz most drogowy o prześwicie 5,15 m. Jachty żaglowe, tak czy siak, muszą więc położyć maszt. Niegdyś kanał wyposażony był w śluzę – w okolicy wsi Dobrzyki – która utrzymywała wodę jeziora Ewingi o 0,9 m wyżej. Śluza ta ma być odbudowana w ciągu kilku lat i płytkie wody Ewingów staną się łatwiej dostępne dla większych jachtów.

Po wejściu na Ewingi widoczna jest z daleka monstrualna wieża zalewskiego kościoła pw. Świętego Jana Ewangelisty w Oleju a pod nią nowa, otwarta w 2013 r. zalewska ekomarina. Oferuje ona 18 w pełni wyposażonych miejsc postojowych (woda, prąd).

Na jeziorze pojawiły się wreszcie jachty turystyczne, a także trenuje tu spora liczba młodych lokalnych optimiściarzy.

Siemiany

Jest to dość duża wieś letniskowa w połowie Jezioraka, przez lata znana z baru "Szopa" chętnie odwiedzanego przez żeglarzy. Przy pomostach w Siemianach cumuje wiele łodzi. Chyba tylko w Iławie jest ich więcej. Sprzyja temu bliskość do archipelagu wysp, nazywanych przez miejscowych Karaibami, to właśnie przy nich postawiono większość ekopomostów. Zbudowano tu, za kwotę 3,7 miliona zł, nowoczesną ekoprzystań, którą przystosowano do potrzeb żeglarzy niepełnosprawnych. Tu właśnie, w oparciu o ekoprzystań, odbywają się regaty organizowane przez Stowarzyszenie Żeglarzy Niepełnosprawnych.

W Siemianach warto kupić świeżo złowione ryby (szczupaki, sandacze, okonie, liny, leszcze itp.), które wieczorem na biwaku można usmażyć lub ugrillować. Ceny ryb są naprawdę niskie i grzechem by było nieskorzystanie z okazji.

Makowo – ciekawe rozwiązanie

Makowo było kiedyś wioską letniskową z ograniczonym dostępem od strony wody. Brakowało pomostu, przy którym mogłaby zacumować większa liczba łodzi, a przecież w Makowie istniały sklepy, bary i punkty rozrywkowe położone na wysokim brzegu, tuż przy wodzie. Firmy będące właścicielami istniejących obiektów złożyły się i wybudowały spory pomost stały. Opłata za postój przy pomoście wynosi 5 zł, w zamian za co łódź jest pilnowana, a my możemy zrobić zakupy i zjeść co nieco w dobrej jakości za niewysoką cenę.

Szałkowo

Swego czasu Szałkowo słynęło z "Karczmy u Barana". Choć karczma nie istnieje od wielu lat, na najnowszych mapach jest ciągle uwzględniana.

Na istniejącej od kilkunastu lat przystani Maribo, prowadzonej przez Rafał, syna znanego jeziorackiego żeglarza Marka Zielińskiego, powiększyła się wielkość pomostów. Zmieści się tam teraz 40 jachtów. Ponieważ jednak także na sąsiednich posesjach powstały nowe przystanie, niektórym może być trudno tę popularną marinę znaleźć.

Na południowym krańcu Jezioraka

W Iławie zmian widać najwięcej. Swego czasu wybudowano nowoczesną miniekomarinę. Zamieszanie na dość długo spowodowała budowa portu towarowo-pasażerskiego w miejscu dawnego MOS-u, bo stojące w MOS-ie jachty (ok. 50 szt.) musiały znaleźć tymczasowo nowe miejsca postoju. Na czas budowy pewna liczba jachtów znalazła sobie miejsce przy brzegach Wielkiej Żuławy, co przyczyniło się do regularnego kursowania promu na tę największą na Jezioraku wyspę. 10 lat temu brzegi Wielkiej Żuławy były źle zagospodarowane i puste.

Na szczególną uwagę zasługuje przystań Związku Gmin Jezioraka wyposażona oprócz slipu w dźwig o nośności 3,2 t. Jest to jedyny taki dźwig w okolicy. Na przystani stanęła stacja paliw dla wodniaków i działa sklepik żeglarski. Jedyna rzecz, która się nie zmienia, to wspaniałe pierogi w tawernie przystani "Pod Omegą".

Czartery jachtów na Jezioraku

Na wodach Jezioraka działa kilka firm czarterowych, dysponujących kilkudziesięcioma jachtami o różnych parametrach. Są to z reguły jachty mniejsze od tych, które można wyczarterować na Wielkich Jeziorach Mazurskich. Przyczyną jest prześwit wrót bezpieczeństwa na Kanale Elbląskim (3,35 m). Oprócz łodzi żaglowych pojawiają się coraz popularniejsze na Mazurach houseboaty.

Strefy ciszy

Ruch łodzi napędzanych silnikami spalinowymi na Jezioraku był swego czasu mocno ograniczony. Dziś – gdy nowoczesne silniki są ciche i zniesiono strefy ciszy – wystarczą ograniczenia prędkości, aby można było utrzymać niski poziom hałasu. Nawet w zatoce Widłąg płynąć można pod silnikiem, pod warunkiem nieprzekraczania prędkości 6 km/godz. Oznaczono to odpowiednimi znakami.

Atrakcją jest też i to, iż nad jeziorem znajdują się stanowiska lęgowe czapli białej. To rzadki widok świadczący o znakomitych dla tego gatunku warunkach środowiskowych. Na jeziorze widziano również pelikana, który zapewne przyleciał tu z Rumunii.

Bezpieczeństwo

Na Jezioraku działają dwie drużyny ratownicze WOPR, w Zalewie i Iławie. Dysponują one czterema łodziami: dwoma RIB-ami: Technomarine TM 732 OB. i Parker RIB 630, oraz dwoma mniejszymi laminatowymi łodziami Mariusz 520 i Rybitwa. Te mniejsze łodzie nie powinny brać udziału w akcjach ratunkowych, kiedy wieje powyżej 6B, zatem niewątpliwie potrzebne będzie zwiększenie liczby sprzętu tak, aby można było skutecznie zareagować na katastrofy o większej skali. Ponieważ jezioro ma ponad 27 km w linii prostej, warto rozważyć ustanowienie letniego posterunku WOPR w Siemianach, tym bardziej że to tam skupia się ruch jachtów turystycznych. W przystani "Pod Omegą" stacjonuje też wodna karetka pogotowia ratunkowego pełniąca dyżur całodobowy. W przypadku wezwania dociera ona do Siemian w ciągu 15 minut.

Całe pojezierze znajduje się pod osłoną radaru meteorologicznego w Gdańsku Rębiechowie, co sprawia, że można by zainstalować dobrze działający skuteczny system ostrzegania przed groźnymi zjawiskami burzowymi. Ponieważ jezioro ma bardzo skomplikowany kształt, wieże ze światłami ostrzegawczymi raczej się tu nie sprawdzą, powiadamianie o zagrożeniu powinno być przekazywane za pomocą urządzeń elektronicznych podobnych do pagera bądź telefonów komórkowych. Na jachtach czarterowych urządzenia ostrzegawcze powinny być instalowane obligatoryjnie w ramach ubezpieczenia.

Jezioro Jeziorak: podsumowanie

Jeziorak nie jest tak obciążony turystycznie jak Wielkie Jeziora Mazurskie. W tygodniu nawet w rejonie Siemian nie ma zbyt dużego ruchu jachtów. Czarterodawcy co sezon szykują aktualną i atrakcyjną ofertę czarteru jachtów na Jezioraku, zamawiając turystyczne jachty motorowe. Stocznie jachtowe też nie chcą przegapić tej chwili. Spotkany w Iławie szef Janmora opowiadał o nowym minihouseboacie Janmor 700, który zaprojektowano z myślą o wodniakach żeglujących po pojezierzu od Elbląga po Iławę i Ostródę, a nawet Stare Jabłonki, gdzie prowadzi kanał ze śluzą o szerokości zaledwie 3,19 m.

Jeziorak był zawsze atrakcyjnym dla żeglarzy akwenem, lecz po zmianach, które tu opisaliśmy, i tych, które niedługo się pojawią, perspektywa, dla której zdecydujemy się na urlop na Jezioraku i akwenach przyległych, jest coraz atrakcyjniejsza.

Gdybym miał wybierać: dwa tygodnie, w sezonie, na Jezioraku lub na Mazurach, zdecydowałbym się na to pierwsze. Tłok sporo mniejszy i co najważniejsze – czysto!