Wigry - jezioro jak kryształ

Stało się słynne po wizycie Jana Pawła II i wycieczce, jaką papież odbył stateczkiem po jego kryształowo czystej toni. I warto przy tym pamiętać, że jego wody są najczystsze w Polsce.

Wigry leżą na północnym brzegu Równiny Suwalskiej, 12 km na południowy wschód od Suwałki. Otoczone jest wzniesieniami sięgającymi powyżej 50 m nad poziom wody. Największe z nich znajduje się w okolicy Cimochowizny i ma 183 m n.p.m.

O akwenie słów kilka
To typowe jezioro polodowcowe, powstałe w wyniku działania moreny dennej. Zasilane jest głównie przez rzekę Czarna Hańcza, która przepływa przez nie, wpływając od strony Suwałk w Zatoki Hańczańskiej i wypływając z Zatoki Wschodniej u nasady Półwyspu Klasztornego przy wsi Wigry. Od północy akwen zasila zlewnia jeziora Pierty. Brzegi w 80 proc. są zalesione lub zadrzewione. Mają bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu, od wysokich, często skarpowych, po niskie, bagniste. Około 70 proc. linii brzegowej porośnięte jest trzcinami. Roślinności wodnej luźno pływającej w zasadzie się tu nie spotyka.
Na Wigrach i okolicznych wodach obowiązuje zakaz używania napędu spalinowego, cały zaś teren Wigierskiego Parku Narodowego, w którym leży jezioro, objęty jest strefą ciszy.
Jezioro składa się z wyraźnie oddzielonych dwóch części. Część południowa - położona równoleżnikowo o dł. ok. 10 km i szerokości do 3 km ma głębokości dochodzące miejscami do 40 m - podzielona jest na 3 wyraźne człony: Zatokę Wigierki, Plos Bryzgłowski i Plos Zakątowski. W tej części znajdują się największe wyspy obejmowane czasowym zakazem bliskich pływań. Dobijanie do brzegów lądu stałego dozwolone jest tylko w rejonach osiedli Gawrych Ruda, Bryzgiel, a także na niewielkich odcinkach w rejonie Zakątów, Czerwonego Krzyża i Piasków. Wejście do jeziora Staw jest zamknięte.
Od cieśniny pomiędzy półwyspami Łapa i Wysoki Wągieł zaczyna się część północna, o dł. ok. 7,5 km i szerokości do 3,5 km. Jej zasadnicze człony to Plos Wigierski, Zatoka Hańczańska, Zatoka Wschodnia i Zatoka Zadworze. W osi Plosa Wigierskiego występują największe głębokości dochodzące do 73 m. Na wschodniej stronie, na odcinku od Budziska do Rosochatego Rogu brzeg jest pozbawiony roślinności wodnej, co pozwala na dobijanie.
Następne dogodne miejsca postojowe na dziko możemy spotkać na północy jeziora, w Zatoce Zadworze, w okolicy Starego Folwarku, Magdalenowa i Półwyspu Klasztornego. Przejście na Omułówek (patrz mapa na str. 67) jest zamknięte.
U nasady Półwyspu Klasztornego, pod niskim mostem, znajduje się wejście na jezioro Postaw, z którego wypływa słynna ze spływów kajakowych Czarna Hańcza. Na brzegu jeziora w miejscach pozbawionych przybrzeżnej roślinności wodnej usytuowane są kotwicowiska i brzegowe miejsca biwakowe. W osiedlach i w ich okolicy  zlokalizowane zostały przystanie i gospodarstwa agroturystyczne prowadzące działalność związaną z turystyką wodną.

Trochę o pogodzie
Wigry leżą w mazursko-białostockiej strefie klimatycznej. W okresie letnim częstotliwość opadów i ich siła nie odbiegają od średnich tej strefy. Liczba dni pochmurnych (powyżej 8/10 zachmurzenia) - średnio miesięcznie - 12, a dni burzowych nie przekracza 4. Latem temperatura powietrza w ciągu doby waha się od 140C do 200C, temperatura wody wynosi średnio 18,50C. Wiatry w większości wieją z kierunków wschodnich. Ze względu na duże urozmaicenie linii brzegowej na całej długości jeziora zauważal-ne są dość raptowne zmiany warunków wietrznych. Wiatry najczęściej wieją z siłą 2 - 4B. W zależności od kierunku i siły wiatru amplituda fali jest dość zmienna. Największa (do 1 m) występuje w rejonach Plosa Wigierskiego i Bryzgłowskiego przy wiatrach wschodnich i zachodnich o sile powyżej 5B. Najbardziej nieustabilizowane wiatry występują w cieśninie pomiędzy półwyspami Łapa i Wysoki Wągieł.
Wahania poziomu lustra wody w okresie letnim, w przypadku ustabilizowanej pogody, są naprawdę bardzo niewielkie: 3 - 5 cm.

Specjalnie dla żeglarzy
Wigry to akwen o blisko stuletniej tradycji wodniackiej. Należy do najciekawszych w Polsce pod względem nautycznym oraz turystycznym. Jest gdzie popływać na jachtach dużych i małych prowadzonych przez żeglarzy zarówno z dużym, jak i niewielkim doświadczeniem. Pełna infrastruktura przystaniowa zgrupowana jest na obydwu końcach jeziora: na północy w Starym Folwarku i Wigrach, a na południu w Gawrych
Rudzie i Bryzglu. Wodować można z wózka lub dźwigiem na przystaniach, przy czym wskazane jest najpierw nawiązanie kontaktu telefonicznego, gdyż w ostatnich czasach warunki techniczne i własnościowe w regionie ulegają częstym zmianom. Jest możliwość czarterowania łodzi, np. w Ośrodku PTTK. Na całym jeziorze nie ma przeszkód nawigacyjnych, za to przygotowane są kotwicowiska i miejsca biwakowe umożliwiające postój "na dziko" bez wchodzenia w kolizję z przepisami WPN.

Zasady pływania po jeziorze Wigry
Jezioro Wigry jest częścią centralną Wigierskiego Parku Narodowego. Korzystanie z tego akwenu podlega specjalnym rygorom:
1. Na wszystkich akwenach WPN obowiązuje zakaz używania napędu spalinowego. Cały Park objęty jest strefą ciszy.
2. Każdą turystykę, w tym turystykę wodną na całym terenie WPN można uprawiać po wykupieniu karty wstępu do WPN, a wędkowanie po wykupieniu licencji. Karty wstępu i licencje można nabyć w Dyrekcji WPN, obiektach turystycznych i leśniczówkach.
3. Turystykę wodną można uprawiać w okresie od 1 czerwca do 31 października, od wschodu do zachodu słońca na: j. Wigry, j. Leszczewek, J. Czarne k. Bryzgla, J. Czarne k. Gawrych Rudy, j. Mulaczysko, j. Postaw i Czarnej Hańczy poniżej j. Wigry.
4. Na j. Wigry można pływać z wyłączeniem pasa wody o szerokości 20 m od skraju roślinności wynurzonej wzdłuż brzegu od ujścia rzeki Czarna Hańcza w Zatoce Hańczańskiej do półwyspu Łysocha oraz z wyłączeniem trzcinowisk. Od 15 czerwca można pływać w 20-metrowym pasie wody (licząc od skraju roślinności wynurzonej) wokół wysp Ordów, Ostrów, Krowa, Kamień, Wysp Brzozowych i dalej wzdłuż południowego brzegu do cypla we wsi Zakąty.
5. Postój przy brzegu dozwolony jest tylko przy pomostach oraz przy niezarośniętych trzciną brzegach w miejscowościach położonych nad jeziorami.
6. Biwakowanie i rozpalanie ognisk dozwolone jest tylko w wyznaczonych miejscach.
7. Obowiązuje całkowity zakaz wpływania
na rzekę Czarna Hańcza od strony Zatoki Hańczańskiej, J. Białe, J. Okragłe, J. Długie,
J. Muliczne i j. Krusznik.
8. Na wszystkich wodach WPN obowiązuje specjalny Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb otrzymywany każdorazowo przy wykupie licencji.
9. Poruszanie się na lądzie dozwolone jest tylko wyznaczonymi szlakami i oznakowanymi drogami.
10. Organizowanie zbiorowych imprez wymaga każdorazowo zgody Dyrektora WPN.
Ważniejsze telefony:
Dyrekcja WPN - (87) 566-63-22
Informacja Turystyczna
(PTTK O/Suwałki) - (87) 566-59-61 >< ŻAGLE 08'2002

 
  Wejście do Zatoki Uklei

Parę słów z historii
Jezioro Wigry w najdawniejszych czasach było rejonem osadnictwa bliżej nie znanego plemienia Wigran. Nazwa wywodzona jest z jaćwieskiego "vingus" (kręty, zygzakowaty). Puszcze wokół jeziora były miejscem polowań Władysława Jagiełły. Na Półwyspie Klasztornym (pierwotnie wyspa) stał dwór myśliwski Wielkich Książąt Litewskich. Dwór na pałac przebudował Władysław IV. W 1667 r. osadzono tu zakon kamedułów, którzy prowadzili tartak, młyny, gorzelnie i wytop żelaza z rud darniowych. Barokowy kościół wybudowano w latach 1704 - 45 wg projektu Piotra Putiniego. Z czasem wokół zespołu klasztornego powstała wieś Wigry. W okolicy jeziora znajduje się szereg wykopalisk kultury jaćwieskiej o wartości międzynarodowej.
W 1800 r. Prusy dokonały kasaty zakonu. Zespół klasztorny był wielokrotnie niszczony w czasie działań wojennych i odbudowywany.

Przedstawiamy przystań
Przystań Klubu Wodnego PTTK w Starym Folwarku jest bazą Oddziału Suwalskiego PTTK. Leży na zachodnim brzegu Zatoki
Zadworze i jest osłonięta od wiatru z trzech stron wysokimi drzewami i budynkami.
Bezpośrednio na pomosty wiatr wieje jedynie z ćwiartki NE-SE, ale latem wiatry z tych kierunków występują rzadko. Głębokości na całej przystani są nie mniejsze niż 1,5 m. Przy pomostach jest ok. 35 miejsc postojowych. Na przystani mieści się stacja WOPR. W odległości 20 m od pomostów znajdują się sanitariaty i umywalnie oraz pole namiotowe, a także kuchnia turystyczna do ogólnego użytku. Nieco dalej jest usytuowany parking strzeżony, obok domu Wycieczkowego PTTK, w którym można otrzymać całodzienne wyżywienie i noclegi. Nad jeziorem w odległości 150 m od przystani rozciąga się plaża ośrodka z wypożyczalnią kajaków i kawiarnią. We wsi Stary Folwark w odległości 600 m jest restauracja, poczta, sklepy oraz przystanek autobusowy.
Co się nam tu podoba?
Dobra organizacja i czystość.
Co się nam nie podoba?
Dość ciasno przy pomostach.
Dojazd do jeziora Wigry: do Suwałk drogami: nr 19 Białystok - Augustów - Budziska (przejście graniczne); nr 653 i 654, a dalej nr 650 lub lokalnymi oraz koleją do stacji Suwałki. Od Suwałk drogą nr 660 do Starego Folwarku lub drogą lokalną do Gawrych Rudy.

Podstawowe dane jeziora
Powierzchnia jeziora - 2180 ha
Głębokość maksymalna - 73 m
Głębokość średnia - 15,8 m
Długość maksymalna - 17,5 km
Szerokość maksymalna - 3,5 km
Długość linii brzegowej - ok. 72 km
Rozwinięcie linii brzegowej - 4,43
Klasa czystości - I (2001)

Opracowane przy współpracy:
- Urzędu Miasta Suwałki
- Dyrekcji Wigierskiego Parku Narodowego
- Klubu Wodnego PTTK w Suwałkach

 
Jedno z możliwych miejsc do cumowania - kotwicowisko Piaski