Na Necku i Rospudzie Augustowskiej

Rozpoczynamy opis trasy wiodącej systemem dróg wodnych tworzących Kanał Augustowski. Ten przepiękny turystycznie obszar warto odwiedzić szczególnie teraz, by posłuchać niesamowitej ciszy, napaść oczy fantastycznymi barwami, skorzystać z romantyki jesiennego żeglowania...

Pod pojęciem szlaku Kanału Augustowskiego powszechnie rozumiany jest zespół rzek i jezior położonych w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Augustów, połączonych systemem wodnym Kanału Augustowskiego. Są to jeziora: Necko, Rospuda Augustowska, Białe Augustowskie, Studzieniczne oraz szereg małych jezior odcinka wschodniego kanału, których łączna powierzchnia wynosi ok. 20 km2, a także jeziora Sajno i Serwy oraz rzeka Netta i częściowo Czarna Hańcza. Dwa ostatnie jeziora należą do systemu, chociaż, niestety, nie ma możliwości wpłynięcia na nie. Są jedynie zbiornikami retencyjnymi dla kanału.
Cały zespół Kanału Augustowskiego jest bardzo interesującym akwenem tak pod względem nautycznym, jak i turystycznym.

Kanał Augustowski
Ma dobrze rozbudowaną infrastrukturę przystaniową, zwłaszcza w obrębie miasta Augustów. Jest tu dobry dojazd, warunki wodowania i postawienia łodzi w dobrze zabezpieczonych przystaniach. Dla amatorów postoju poza osiedlami, na całej długości szlaku, są dogodne miejsca biwakowe. Doskonałe warunki do uprawiania żeglarstwa sportowego i turystycznego oraz innych sportów wodnych. Świetnie jest zorganizowana infrastruktura zaopatrzeniowa, usługowa i noclegowa. Oferowany bogaty program kulturalny i rozrywkowy na każdy gust. Na kanale funkcjonuje Pasażerska Żegluga Augustowska.
Każdego zainteresuje też fakt, że Kanał Augustowski jest zgłoszony na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Najdogodniejsze miejsca wodowania znajdują się w Augustowie, dlatego opis rozpoczyna się od jezior położonych w najbliższym sąsiedztwie miasta, tj. Necka i Rospudy Augustowskiej. Kilometraż podany w opisie odpowiada szlakowi Kanału Augustowskiego i jest zgodny z urzędową locją śródlądową, która początek tego szlaku ustala w miejscu ujścia rzeki Netty do Biebrzy.
Jeziora Augustowskie i Kanał Augustowski należą do klimatycznej strefy mazursko-białostockiej. W okresie letnim temperatury powietrza wahają się od 14 do 200C, zaś temperatura wody wynosi średnio 18,60C. Wiatry w większości wieją z kierunków wschodnich o przeciętnej sile 2 - 4B. Dni pochmurnych (powyżej 8/10 zachmurzenia) średnio miesięcznie 12, w tym dni burzowych nie więcej niż 4.

Na jeziorze Necko
Położone jest na zachodnim skraju Równiny Augustowskiej, którą pokrywa Puszcza Augustowska. Jest typowym jeziorem rynnowym, wypełnia nieckę piaszczysto-żwirową. Największe głębokości układają się w osi jeziora. Największa fala, dochodząca do 0,8 m, występuje przy silnych wiatrach wiejących na linii wschód - zachód. Maksymalna długość od ujścia rzeki Zelwianki do Białej Góry wynosi 5400 m, zaś szerokość ok. 850 m (w połowie długości). Linia brzegowa jest porośnięta rzadką roślinnością przybrzeżną, umożliwiającą dobijanie i biwakowanie na dziko.
Zalesiony brzeg wschodni i wschodni odcinek brzegu południowego są intensywnie zagospodarowane pod względem infrastruktury rekreacyjno-turystycznej już od czasów przedwojennych. Na południe od ujścia rzeki Klonownicy, na 35,90 km szlaku, na odcinku ok. 1 km brzegu widać liczne przystanie i pomosty użytkowane przez ośrodki wypoczynkowe. Dalszy odcinek, także ok. 1 km, jest zalesiony przez tzw. las miejski, na którego brzegu rozciąga się plaża miejska.
Część przybrzeżnego pasa wody została wydzielona i oznakowana na potrzeby elektrycznego wyciągu nart wodnych. Dalej na zachód znajduje się wypływ rzeki Netty o szerokości ok. 150 m. Na zachód od prawego brzegu Netty, na odcinku ok. 400 m, brzeg jeziora jest niski, trawiasty, niezagospodarowany. Za nim dochodzi prawie do wody Osiedle Borki - dzielnica miasta. Następnie wzdłuż jeziora zbudowano szereg pomostów i przystani należących do domów wypoczynkowych usytuowanych na brzegu. Po następnych 2 km biegnie brzeg niezalesiony, na którym znowu rozlokowano domy wypoczynkowe z pomostami. Po następnym 1 km brzeg dochodzi do ujścia rzeki Zelwianki, najdalej na zachód wysuniętego krańca Necko.
Zelwianka jest typową nizinną rzeką o słabym prądzie i krętym korycie. Lekką, płytko zanurzoną łodzią można wpłynąć w nią na odległość ok. 1 km. Od jej ujścia brzeg jeziora skręca łukiem na wschód. Jest całkowicie zalesiony, miejscami wysoki, piaszczysty, miejscami podmokły, ukształtowany w ciąg łagodnych półwyspów i zatok. Po ok. 6,5 km dochodzi do cieśniny łączącej jeziora Necko i Rospuda.

Żeglujemy Rospudą Augustowską
Jezioro Rospuda jest traktowane jako zatoka Necka, choć w oficjalnych dokumentach figuruje jako samodzielny akwen. Wejście do niego prowadzi przez cieśninę o szerokości ok. 400 m mieszczącą się na północno-wschodnim krańcu Necka. Jest jeziorem rynnowym, o dł. 2600 m i szerokości maksymalnej ok. 600 m, z dość silnie rozwiniętą linią brzegową. Największe głębokości można spotkać wzdłuż jego osi. Również wzdłuż osi, przy bardzo silnych wiatrach, występuje największe falowanie (do 0,5 m).
W całości otoczone jest lasami. Na brzegach znajduje się kilka biwakowisk, z których najbardziej znane jest od niepamięt-nych już czasów uroczysko Goła Zośka.
Przy zachodnim brzegu, w odległości ok. 600 m od wejścia, leży mała wysepka. Dalej na ok. 600 m przed północnym krańcem jeziora druga, największa na Rospudzie wyspa Wianek o powierzchni ok. 0,6 ha. Na północnym brzegu kryje się ujście rzeki Rospudy, zasłonięte maleńką wysepką powstałą z rumoszu naniesionego przez rzekę. Rzeka Rospuda w dolnym biegu płynie przez zachodni kraniec Równiny Augustowskiej. Na ostatnim odcinku przepływa przez unikalne torfowisko, na którym występują rzadkie i endemiczne gatunki roślin. Ten odcinek ma względnie spokojny prąd i jest na tyle głęboki, że można weń wpłynąć pod prąd na pych, od strony jeziora, nawet ciężką łodzią na odległość ok. 2 km do ujścia rzeki Blizny. Naturalna torfowa zawiesina niesiona przez rzekę powoduje, że jezioro Rospuda, wypełniające żwirowo-piaszczystą nieckę, ma gorszą klasę czystości (I/II) od Necka, mimo że na jego brzegach nie ma stałych siedlisk ludzkich.

Nettą od Necka do Augustowa
W południowo-wschodniej części brzegu Necko, na 34,3 km szlaku, bierze początek rzeka Netta. Jest naturalnym przedłużeniem Rospudy. Przepływa przez Augustów. Prąd jej ma prędkość 1 - 2 km/godz. Na całym odcinku miejskim ma uregulowane brzegi i szerokość zmienną w granicach 70 - 150 m. Bezpośrednio przy wyjściu z jeziora od głównego nurtu odchodzi w prawo odnoga (ok. 20 m), omywając niską, nieco podmokłą wyspę. Po 200 m łączy się ponownie z głównym nurtem. Po dalszych 50 m, na 34,00 km szlaku, natrafiamy na północne wejście do dużego portu jachtowego należącego do Oddziału Augustowskiego PTTK.
Port od rzeki oddzielony jest wyspą, poniżej której znajduje się południowe wejście do niego. Po dalszych 300 m w dół rzeki, na lewym brzegu, usytuowane jest wejście do przystani Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego. Na 33,40 km szlaku nad rzeką przerzucony jest jednoprzęsłowy most drogowy, betonowy, o prześwicie przy SW 4,3 m.
Netta rozwidla się ok. 350 m poniżej mostu. Na prawo skręca główny nurt o szerokości ok. 100 m, wiodący do jazu. Na tym odcinku widać przystań ośrodka ZNP i duży port Pasażerskiej Żeglugi Augustowskiej.
Poniżej jazu Netta przybiera nazwę Kanału Bystrego, który wiedzie do jeziora Sajno.
Na lewo odchodzi odgałęzienie prowadzące do śluzy Augustów. Wzdłuż lewego brzegu tego odgałęzienia położony jest port techniczny Nadzoru Wodnego w Augustowie. Nad śluzą i jazem na 32,50 km szlaku, przerzucono most drogowy o prześwicie 4,6 m nad SW. Na śluzie Augustów kończy się odcinek wschodni, a zaczyna odcinek południowy Kanału Augustowskiego.

Zwiedzamy Augustów
Miasto rozbudowuje się na zachodnim skraju Puszczy Augustowskiej, na starym szlaku łączącym Grodno z Warszawą. Najstarsze ślady osadnictwa w tym regionie sięgają 9 tys. lat p.n.e. Obecnie jest siedzibą starostwa i gminy. Liczy ok. 30 tys. mieszkańców. Ma status uzdrowiska i dobrze rozwiniętą infrastrukturę wypoczynkowo-turystyczną i usługową. To centrum przemysłu drzewnego, rekreacji i turystyki wodnej, a także prężny ośrodek sportowy i kulturalny o stuletnich już prawie tradycjach z szeregiem interesujących zabytków architektonicznych i archeologicznych.
Założone w 1546 roku przez królową Bonę, prawa miejskie otrzymało w 1557 z rąk króla Zygmunta Augusta, co podkreśla herb miasta. Po 1795 znalazło się pod zaborem pruskim, w latach 1807 - 1815 należało do Księstwa Warszawskiego. Intensywny jego rozwój nastąpił po decyzji o budowie Kanału Augustowskiego w 1824 roku Od 1842 Augustów stał się siedzibą powiatu. W 1899 uzyskał połączenie kolejowe z Suwałkami i Grodnem. Od 1919 stał się modnym letniskiem polskim i ośrodkiem żeglarstwa śródlądowego. Obie wojny światowe spowodowały bardzo duże zniszczenia. Po wojnie odbudowano miasto, przywracając mu jego poprzednią pozycję administracyjną i kulturalną w regionie.  

Jezioro Necko
Poł. geograficzne  53st52'N i 22st58'E
Powierzchnia  400 ha
Głębokość maks.  25 m
Długość linii brzegowej  ok. 13 km
Współ. rozw. linii brzeg.  1,84
Czystość wody  I klasa - 1990
Długość maksymalna 5400 m
Szerokość maksymalna  850 m

Charakterystyczna wysepka na jeziorze Rospuda, po lewej: południowy brzeg jeziora Necko - widoczne ujście rzeki Netty i zabudowania Augustowa

Jedna z wielu małych przystani w Augustowie

Jezioro Necko, po całym szlaku kursują statki Żeglugi Augustowskiej.

Rzeka Netta, przy moście w Augustowie, przed śluzą

Widok z Augustowa na rzekę Nettę i jezioro Necko

Wybrane przystanie:


Przystań Nord Way w Augustowie
ul. Nadrzeczna 147
Położona na południowym brzegu jeziora Necko przy Ośrodku Szkoleniowo Wypoczynkowym BORKI w Augustowie. W osłoniętym od jeziora basenie portowym mieści się ok. 100 łodzi. Głębokość min. 1,2 m. Obok, poza basenem, znajduje się slip o szerokości 2 m. Goście stacjonujący w porcie mają dostęp (za odpowiednią odpłatnością) do pełnej infrastruktury turystycznej w budynku ośrodka, łącznie z wyżywieniem. Na terenie ośrodka jest pole biwakowe i strzeżone kąpielisko. Całość rozlokowana w kompleksie leśnym, w odległości ok. 3 km od centrum miasta.
Co się podoba:
spokój wynikający z odległości od miasta i bezpośrednie wyjście na jezioro.
Co się nie podoba: wąski slip


Ośrodek Żeglarski PTTK w Augustowie
ul. Nadrzeczna 70 A
Ośrodek położony nad Nettą w centrum miasta. Od rzeki osłonięty wyspą. Obiekt planowany z głową i pełną znajomością problematyki żeglarskiej i turystycznej. W basenie znajduje się ok. 250 miejsc postojowych z możliwością zagęszczenia nawet do 400 jednostek. Slip jest dostosowany do każdego typu jednostek. Istnieje możliwość skorzystania z dźwigu. Na terenie portu mieści się stanica WOPR. Ośrodek dysponuje pełnym zapleczem technicznym i recepcyjnym.
Co się podoba:
wszystko.
Co się nie podoba:
do wyboru: że nas tam nie ma lub że niewiele jest przystani tak zaplanowanych i zadbanych.

Ważniejsze telefony:
Urząd Miasta Augustów  (0-87) 644-64-08
Urząd Gminy Augustów  (0-87) 644-30-56
Komenda Policji  (0-87) 643-34-41
Ośrodek Zdrowia  (0-87) 643-34-11
Nadzór Wodny   (0-87) 643-28-86
Informacja Turystyczna  (0-87) 643-28-83

Jezioro Rospuda Augustowska
Poł. geograficzne 53st52'N i 22st59'E
Powierzchnia 104 ha
Głębękość maksymalna  10,5 m
Długość linii brzegowej 6400 m
Współ. rozwinięcia linii brzeg. 1,76
Długość  2600 m
Szerokość 600 m
Klasa czystości  I/II -1990
Wyspy 3