Morze Bałtyckie: Falsterbo - kanał, historia, przystań

Przez kanał Falsterbo na Bałtyku płynęli prawdopodobnie wszyscy ci, którzy postanowili wyruszyć z Sund. Najlepiej bez straty czasu, bez zatrzymania, jeśli tylko uda się trafić na porę otwarcia mostu. Proponuję jednak zwolnić, zastanowić się nad fascynującą historią kanału, może poświęcić dzień czy dwa na spenetrowanie jego okolic.

Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 r. Niemcy odmówili uszanowania 4-milowych wód terytorialnych neutralnej Szwecji, uznając jedynie pas 3-milowy. W okolicach półwyspu Falsterbo ta jedna mila robiła ogromną różnicę – zmniejszała z 7 na 4 m maksymalne zanurzenie statków, które pozostając na bezpiecznych wodach terytorialnych, mogły okrążyć półwysep. Czarę goryczy dopełniło zaminowanie przez Niemców wód poza 3-milowym pasem. Przybrzeżna flota szwedzka podzielona została na tę na Bałtyku i na zachodnim wybrzeżu (w cieśninach), z bardzo ograniczoną możliwością przejścia z jednego akwenu na drugi.

Jak powstał kanał?

Odżyła wtedy rozważana już w XIX w. idea kanału przecinającego półwysep u jego nasady. Komitet powołany do analizy możliwości jego budowy zebrał się 17 listopada 1939 r., stosowny raport gotowy był trzy tygodnie później, a decyzję o budowie podjęto 22 grudnia. Prace budowlane rozpoczęto 3 stycznia 1940 r., a 1 sierpnia 1941 r. pierwszy statek pasażerski przepłynął kanałem. Budowa została całkowicie ukończona rok później. W czasie wojny kanałem kursowały między innymi promy łączące stolicę okupowanej Danii – Kopenhagę z (również duńskim) Bornholmem. Skok do wody w kanale był dość często praktykowanym sposobem na ucieczkę z Danii do neutralnej Szwecji.

Ulokowany w pobliżu północnego krańca kanału drewniany most zwodzony, który zainstalowano w latach w 1940 – 1942, był wcześniej używany w Kopenhadze. Został zakupiony, zdemontowany, przetransportowany i ustawiony nad kanałem. W 1991 r. stary most zastąpiono nową betonową konstrukcją używaną do dziś. Do wiosny 2014 r. most był otwierany przez operatora urzędującego na widocznej z daleka wieży na wschodnim brzegu kanału. Od 15 kwietnia 2014 r. jest sterowany zdalnie, z oddalonego o 370 km centrum operacyjnego urzędu morskiego (Sjöfartsverket) w Trollhättan. W sezonie żeglarskim jego wrota podnoszone są co godzinę, od 6 do 22, z wyjątkiem godziny 8 i 17.

O kanale

Kanał ma długość 1 Mm. Z obu stron wejścia osłonięte są obszernymi awanportami. Początkowo mogły kanałem pływać statki o zanurzeniu do 6,7 m, później uległ on spłyceniu do 4 m. W 1/3 długości kanału, licząc od południa, znajdują się (zwykle otwarte) wrota umożliwiające zablokowanie przepływu wody. Natomiast podnoszone z dna wrota umieszczone bezpośrednio przed mostem zwodzonym (też od południa) są zwykle zamknięte, gdy most jest zamknięty. Te wrota są niewidoczne – ich zamknięcie sygnalizuje mały szlaban ustawiony w pozycji poziomej oraz szereg pomarańczowych bojek w wodzie. Przepłynięcie pod mostem jest wtedy niemożliwe nawet dla niskich jednostek. W całym kanale obowiązuje ograniczenie prędkości do 5 węzłów i nie wolno używać kotwicy.

W awanporcie północnym znajduje się marina o nazwie Höllviken. W marinie jest 400 miejsc, a goście cumują w stanowiskach oznaczonych zielonymi tabliczkami. Opłaty: 200 SEK – jednostki o długości do 10 m, 250 SEK – 10 do 16 m, 500 SEK – powyżej 16 m. Wliczone: prąd, woda na kei, prysznice, pralka, korzystanie z rowerów. Na nabrzeżu przy marinie zainstalowano samoobsługowy dystrybutor oleju napędowego i benzyny. Na wschodnim brzegu kanału po północnej stronie mostu znajdziemy otwierany na życzenie sklep żeglarski (numer telefonu na drzwiach) i warsztat mechaniczny.

Przy wejściu

...od południowej strony, na zachodnim brzegu widzimy pomost zwany Lotsbryggan (czyli dawny pomost pilotowy), przy którym można zatrzymać się na postój. Opłata 100 SEK za noc, brak wody i elektryczności. Możliwy jest kilkugodzinny postój dzienny (za darmo). Pływające pomosty z Y-bomami ustawione w czterech miejscach w kanale (trzy przy zachodnim brzegu, jeden przy wschodnim) nadają się tylko dla małych łódek – są zbyt delikatne dla kilkutonowych jachtów ze względu na możliwy silny prąd. Wszystkimi pomostami w kanale zarządza Falsterbokanalens Båtklubb, którego siedzibą jest marina Höllviken. W oczekiwaniu na otwarcie mostu, od południowej strony można również przycumować do dalb (oczywiście bez możliwości zejścia na ląd).

Kierunek toru w kanale i na podejściach z obu stron wyznaczono z północy na południe, w związku z czym przy podchodzeniu z południa zielone pławy znajdują się po lewej stronie toru, a na lewej główce umieszczone jest światło zielone (sic!). Kurs podejściowy 333° prowadzący od pławy bezpiecznej wody (3 Mm od główek) wyznacza światło sektorowe umieszczone na prawej główce awanportu (kolory sektorów światła są typowe dla podejścia, tzn. kolor zielony widoczny jest po prawej, wschodniej stronie toru). Od północy podejście kursem 155° pogłębionym torem od długości prawie 7 Mm wytyczają zielone i czerwone pławy, w większości nieoświetlone.

Höllviken

...jest w istocie rozległym 10-tysięcznym miastem, rozlokowanym po wschodniej stronie kanału. Miejscowość przylegająca do kanału po jego zachodniej stronie to tak naprawdę Ljunghusen. Dalej na półwyspie mamy letniskowe miejscowości Skanör i Falsterbo, o których napiszę w następnym odcinku opowieści o zakamarkach Bałtyku. Wszystkie te miejsca opisałem też w książce „Południowa Szwecja. Przewodnik dla żeglarzy”, która właśnie trafia na półki księgarń.

CHCESZ BYĆ NA BIEŻĄCO? POLUB ŻAGLE NA FACEBOOKU

Tekst i zdjęcia: Marcin Palacz, s/y „Lotta”, www.albinvega.pl