Mariny tureckiego wybrzeża: Tylko żeglować!
Żeglarska Turcja rośnie dosłownie w oczach! Już dziś dla żeglarza Lechistanu jest niezwykle atrakcyjna! Ubolewać tylko należy, że ruch transgraniczny dalej wymaga spełnienia wszystkich męczących procedur administracyjnych – po stronie greckiej i tureckiej – przy przekraczaniu granicy, bo Turcja nie jest w Unii. No i te wizy dla nas...
Wprawdzie nie jest to wielka suma – 20 dolarów przez Internet lub 30 dolarów na granicy – ale to zawracanie głowy i mitręga – coś bardzo niesympatycznego, deprecjonującego, dyskryminującego. Czujemy się jak obywatele drugiej kategorii w Europie! Od Niemców, Anglików, Amerykanów i innych nie wymaga się wiz! To „polityczna” decyzja – ale obiecywano, że ponoć ma się to zmienić... Może wówczas należy oczekiwać wzmożonej obecności naszych żeglarzy na morzach okalających Turcję. Bo jest gdzie tu żeglować, a infrastruktura i wyposażenie marin zadowoli najbardziej wybrednych. Mamy też do dyspozycji wiele dawnych rybackich porcików, jeszcze dziewiczych...
Ale dzisiaj o marinach – Turkish Marine Tourism Association wyodrębnia trzy akweny swej działalności.
Stambuł i Morze Marmara
Niegdyś w okolicy Stambułu (Istanbul) żeglarze musieli kontentować się znajdującymi się na azjatyckim brzegu Bosforu (dzielnica Moda) portami jachtowymi Setur Kalamis i Fenerbahce Marina. Mariny powstały w 1987 r. i od 1998 r. należą do sieci marin Setur, będcej z kolei częścią powstałej w 1964 r. grupy Koc. Obecnie, po uruchomieniu tunelu pod Bosforem, znajduje się dokładnie w połowie drogi między lotniskami Ataturk i Sahiba (po 34 km). Metrem blisko z nich do stacji Sirkeci – historycznego centrum miasta. Przystanie mają 1120 miejsc na wodzie i 200 na lądzie, dobre warunki postoju, dobre wyposażenie i serwis. Oczywiście nie ma mowy, by wpływać do jakiejkolwiek mariny i poszukiwać miejsca na własną rękę. Należy zameldować się przez VHF – zwykle na kanale 69, 72 lub 73 – i poczekać na marinera, który na pontonie zaprowadzi nas na miejsce, poda mooring, pomoże cumować i podłączy prąd i wodę.
Przeczytaj koniecznie: ABC żeglowania w Chorwacji - PORADNIK "ŻAGLI"
Na europejskim brzegu powstała supermarina Atakoy Marina (700 miejsc) – pierwsza turecka marina mająca status Pięciu Złotych Kotwic – to niczym gwiazdki hotelowe; travelift – 70 t. Jest ona dla nas bardzo atrakcyjna ze względu na bliskość lotniska Ataturka (7 km), gdzie codziennie lądują samoloty z Warszawy. Podróżujący autem mogą pozostawić je na bezpłatnym parkingu. Niedaleko stąd do historycznego centrum (6 km) – przejazd czterech osób taksówką jest równoważny z kosztem przejazdu transportem publicznym. Postój nie jest tani, jacht 46’ to 130 euro za dobę (cena w ciągu trzech lat się podwoiła – właściciel chce się „odkuć”?). Po latach zauważam, że nie mam się czym zachwycać: pralnia rachityczna, do łazienek daleko, obsługa w recepcji gorsza – najlepsze kadry „odpłynęły” (do nowych marin?). Za to rozrosło się otoczenie handlowe – „Galleria” to 20 kafejek/restauracji, 20 butików, 20 rezydencji („Między Dardanelami a Bosforem” – „Żagle” 6/10).
Stambuł rozrasta się i bogaci również na azjatyckim brzegu. Jak mówili mi znajomi tuziemcy, w Turcji jest bardzo wielu bogatych ludzi. Na wschód od Bosforu w Pendik powstała nowa marina Marinturk Istanbul City Port, 720 miejsc i 100 na lądzie; travelift – 200 t. Wyspy Książęce znajdują się w odległości 6 mil od przystani, do Złotego Rogu – 15 Mm, do lotniska Sabiha – 10 km, a do stoczni w Tuzla – 1,5 km.
Po drugiej stronie Zatoki Izmit jest Setur Yalova Marina – 240 miejsc na wodzie; do lotnisk musimy wpierw płynąć promem – 70 min do Ataturka lub 45 min do Sabih, a następnie dalej (20 min) taksówką.
Na europejskim brzegu Morza Marmara rozlokowała się West Istanbul Marina mająca 360 miejsc, w tym nabrzeże dla megajachtów o długości do 55 m. Koszt postoju 1,1 euro/m2/doba x (L x B); travelift – 75 t. Od 2014 r. marina ma wyróżnienie Blue Flag.
Nieco dalej, w odległości 25 km od lotniska Ataturka, mamy kolejną powstałą w 2008 r. przystań Guzelce Marina, dysponująca 250 miejscami na wodzie i 120 na lądzie oraz traveliftem o nośności 500 t! Dzięki temu może obsługiwać megajachty do 60 metrów. Zawiaduje nią Motoryat Turizm Ltd. (Związek Motorowodny). Obie mariny usytuowane są, można powiedzieć, w szczerym polu, ale żyjemy w cywilizacji automobilowej.
Mariny Morza Egejskiego
Licząc od północy, pierwszą jest Setur Ayvalik Marina. Miasteczko Ayvalik i marina leżą w uroczym archipelagu (22 wysepki i grupy skał). Należąca od 1997 r. do Setur marina jest nieduża – 100 miejsc, serwis i market na miejscu, postój 1,25 euro/m2. Jest atrakcyjna nie tylko ze względu na akwen. U bramy mariny przystanek autobusów do Pergamonu (Bergama) – „Azjatyckich Aten”! Do lotnisk: Izmir 150 km i Edremit 38 km („Ze Stambułu do Ayvalik” – „Żagle” 8/13). Sieć marin Setur prowadzi działalność transgraniczną – oprócz dziesięciu marin w Turcji ma też Marinę Mitilini (postój 0,54 euro/m2) na greckiej, wyspie Lesbos.
W Zatoce Izmirskiej, blisko Izmiru (Smyrna) mamy niewielką, liczącą 65 miejsc marinę Levent Marina; travelift – 200 t. Działa od 1991 r. na miejscu dawnego portu marynarki wojennej (od 1952 r.). Wiejący w zatoce meltemi zmienia kierunek na bardziej równoległy do brzegu i ma lokalną nazwę imbat. Tam też, u wejścia do zatoki, na półwyspie, powstała w 1978 r. marina Setur Altinyunus Marina – na 90 miejsc. Bazują w niej głównie motorówki, postój – 1,5 euro/m2. Reklamowana jest także jako Cesme-Altinyunus, gdyż niedaleko stąd lądem do Cesme leżącego po drugiej stronie, na „zewnątrz”, półwyspu.
Kończy się Wybrzeże Eolskie, a zaczyna się Wybrzeże Jońskie (ich nazwy wywodzą się od dawnych greckich, historycznych, nazw krain). Budowana od 2002 r. w historycznym mieście Cesma Cesme Marina jeszcze w 2009 r. była bardzo skromnym portem jachtowym, właściwie – namiastką mariny. Obudowała się, rozbudowała i teraz jest luksusową mariną, która w 2011 r. uzyskała status Pięć Kotwic i znalazła się w światowej sieci marin Camper & Nichols („CN”). Ma 400 miejsc – postój 1,5 euro/m2, i 100 na lądzie; travelift 80 t; do lotnisk: Adnan Menderes – 45 min autem. Jest „strategicznie” położona – naprzeciw wyspy Chios. Miasto kipi od turystów, a jego perłą jest zamek-muzeum. Jedną z sal poświęcono bitwie morskiej flot rosyjskiej i tureckiej 5 – 7 lipca 1770 r. Było to w czasie piątej wojny rosyjsko-tureckiej, wojnie o... Polskę! Ciekawa anegdota z historii!
Przed wejściem na Zatokę Kusadasi niemal w szczerym polu, w końcu zatoczki Agrileri (2 Mm) w 2007 r. oddano do użytku marinę Port Alacati Marina, mającą 230 miejsc – opłata 1,15 euro/m2, i 100 na lądzie, travelift – 100 t. Do Izmiru – 70 km, a do lotniska Adnan – 90 km.
Zobacz również: Zakamarki Bałtyku: Falsterbo: kanał, historia, przystań
Nieco później, w 2010 r., otwarto uroczą Teos Marina w naturalnej zatoce, w rybackim porcie Sigacik. Nazwę wywodzi od pobliskiego starożytnego miasta Teos, którego ruiny można oglądać w odległości 4 km – najlepiej zachowała się świątynia Dionizosa. Pojemność mariny to 480 miejsc – opłata 1 euro/m2, i 80 na lądzie, travelift – 75 t. W roku 2011 marina uzyskała status Pięć Kotwic. Do Izmiru 55 km i do lotniska Adnan 70 km. Można stąd organizować wycieczki do Efezu, Cesme i Kusadasi.
Na samym końcu zatoki w Kusadasi, w centrum miasta, mamy Setur Kusadasi Marina – 200 miejsc, opłata 1 euro/m2, i 220 na lądzie. Kiedyś Kusadasi (ant. Neapolis) było mekką polskich turystów, którzy docierali tutaj... syrenkami (!) – po kożuchy i wyroby ze złota. Kwitł handel wymienny. W 1974 r. była tu jeszcze plaża, a w 1979 – można się było kąpać na akwenie portowym. Dzisiaj trudno znaleźć miejsce. Docierają tu ogromne wycieczkowce z całego świata – popularnością cieszą się wycieczki do antycznego Efezu, Miletu i Priene. Lotniska: Izmir 70 km i Selcuk 15 km.
Mijamy Cieśninę Samos
Niedaleko miasteczka Altinkum znajduje się działająca od 2009 r., a należąca do sieci D-Marin supermarina D-Marin Didym – 580 miejsc i 600 na lądzie, w tym dla megajachtów do 70 m (350 miejsc w hangarach). Obok duża stocznia remontowa dla jachtów i promów; travelifty – 75 t i 400 t. Marina stała się konkurencją dla tej w Kusadasi. Ma status Pięciu Kotwic i Blue Flag. Stąd łatwo organizować wycieczki do antycznych Didym, Miletu i Priene, do Efezu – nieco za daleko. Szczególnie imponuje świątynia Apollona w Didym. Do lotnisk – Izmir 45 km i Bodrum-Milas – 90 km (Konsorcjum D-Marin ma trzy mariny w Turcji, trzy w Chorwacji i cztery w Grecji).
Po przeciwnej stronie zatoki w Yalikavak znajduje się działająca od 2013 r. Palmarina Bodrum – 450 miejsc; w tym 69 dla megajachtów o długości do 80 m i stocznia jachtowa mająca miejsca dla 150 jednostek o długości do 45 m. Travelift – 100 t, status – Pięciu Kotwic i Blue Flag. Otoczeniem i ekskluzywnym wystrojem przypomina mi Monaco. Przymierza się do niej Camper & Nichols.
Zaczyna się Karia...
W okolicy Bodrum mariny zagęszczają się wokół półwyspu o tej nazwie. Mariną flagową jest marina konsorcjum D-Marin Turgutreis mająca 550 miejsc i 150 na lądzie; travelift – 100 t i oczywiście Pięć Kotwic i Blue Flag. Lotnisko Milas – 52 km. W samym Bodrum (ant. Halikarnas), w centrum miasta, znajduje się Milta Bodrum Marina zajmująca połowę dużego portu. Po prawej wejścia do portu Zamek św. Piotra (dlatego mówi się tu żartobliwie, że przybyliśmy do raju). Jeszcze w 1974 r. ta część portu była plażą. Pierwsze konstrukcje pojawiły się w 1979 r. Jest tu 450 miejsc – postój 1,8 euro/m2; travelift – 70 t, status Pięć Kotwic i Blue Flag.
W mieście oprócz zamku możemy zwiedzić resztki grobowca Mauzolosa i fragmenty antycznego teatru. Drugą połowę portu zajmują miejscowe żaglowce – gulety, które operują po licznych zatokach, organizując „Błękitne Podróże”. („W tureckich fiordach” – „Żagle” 5/06). Na redzie często gości m/y „Eclipse” – megajacht Romana Abramowicza i olbrzymie pasażerskie wycieczkowce. Do lotniska Bodrum Milas jest 35 km.
Trzy kilometry na wschód od Bodrum mamy powstałą jeszcze w 1961 r. Aganlar Marina – Shipyard, która zajmuje się budową i remontami jachtów i gulet. Ma 40 miejsc dla jachtów długości do 80 m; travelifty – 40 t, 100 t i 450 t. A 30 mil dalej na Zatoce Gokova, 15 mil przed Wyspą Kleopatry (Sehir Adalari) oraz 10 mil od archipelagu Yedi Adalar (Siedem Wysp), powstała otwarta w 2014 r. nowa, jak z igły Gokova Oren Marina mająca 450 miejsc na wodzie i 235 na lądzie, travelifty – 150 t i 300 t. Do lotniska Bodrum Milas – 50 km.
Mariny Morza Śródziemnego
Jeszcze jesteśmy w Karii. Zdążając czy to z Datca, czy Simi, w końcu Zatoki Hisaronu, docieramy do pięknej zatoczki Keci Buku, gdzie po lewej stronie z daleka widoczna jest Marti Marina – 300 miejsc, postój 1,6 euro/m2, ma travelift – 60 t, status Pięć Kotwic i Blue Flag. Tysiąc metrów dalej – resztki dużego antycznego portu, pod wodą widać ślad jego falochronu. Do lotniska Dalaman mamy 115 km, a do miasta Marmaris, które znajduje się w głębi zamkniętej zatoki (2 Mm x 2 Mm), Marmaris Limani jest 25 km.
W samym mieście też powstała marina, Netsel Marmaris Marina – 720 miejsc, 1,33 euro/m2; travelift – 100 t. Nieco w prawo od niej znajdziemy działającą od 1982 r. Albatros Marinę – 250 miejsc „mokrych” i 150 na lądzie. Od 1998 r. jest bazą jachtów stoczni Jeanneau.
Na mierzei łączącej wysepkę Nimara ze stałym lądem (z Keci Adasi zamykają Marmaris Limani) ulokowała się potężna Marmaris Yacht Marina. Powstała w 2004 r. – 400 miejsc na wodzie i ponad 1000 na lądzie; travelifty – 70 t i 330 t, status – Pięć Kotwic. Na tej pięknej mierzei kąpałem się jeszcze w 1978 r. Czas leci... Wodą do Marmaris mamy z niej dwie mile, a busem – 8 km. Lotniska – Dalaman 102 km i Milas 140 km.
Jesteśmy w Licji
W pobliżu antycznego Caunos na zatoczce Ekincik Limani usytuowano wchodzącą w konsorcjum z West Istanbul Marina niewielką My Marina Yacht Club. Czterdzieści minut drogi z niej do miasteczka Koyicegiz, do lotniska Dalaman – 70 km. Jest doskonałym punktem wypadowym na sitowia rozlewiska rzeki Koycegiz i do ant. Caunos; na plaży lęgowisko żółwi caretta caretta.
Do tego samego konsorcjum należy marina Marinturk Gocek Exclusive na zatoczce Paruklu – 10 min drogi do miasteczka Gocek i 25 do lotniska Dalaman. W marinie mogą cumować jachty do 18 m długości przy interesujących pontonowych pirsach. Jest miejsce dla 100 jachtów.
Niedaleko stąd leży należąca do tego samego konsorcjum Marinturk Gocek Village Port o pojemności 350 jachtów przy pomostach i 200 na lądzie; dwa travelifty po 75 t i jeden 200 t. Do lotniska Dalaman – 20 min.
To nie ostatnie mariny na Zatoce Fethyie. W samym Gocek jest jeszcze mająca Pięć Kotwic i Blue Flag marina D-Marin Gocek. Mieści na wodzie 380 jachtów i 150 na lądzie; do lotniska Dalaman – 22 km.
Perłą Zatoki jest – również mająca Pięć Kotwic, Blue Flag i 460 miejsc, i travelift 100 t marina Ecesaray Marina w samym Fethiye. W okolicy i u wejścia do mariny można spotkać olbrzymie żółwie.
Stary port w Kas okazał się za mały na szybko rosnące potrzeby, więc na zatoce Bucak Deniz po drugiej stronie półwyspu Cukurbag w odległości dwu kilometrów od miasta powstała duża marina Setur Kas Marina, 472 miejsc – cena 0,96 euro/m2 i 600 na lądzie; travelift. Gdy wieje meltemi, postój tu może być uciążliwy. Do lotnisk Dalaman – 150 km i Antalya 185 km, do antycznych Patary i Demre (Myra) po 45 km, a do uroczej, greckiej, wyspy Kastellorizon (ant. Meisti, tur. Meis) są 3 Mm („W krainie świętego Mikołaja” – „Żagle” 12/12).
Przeczytaj także: Zakamarki Bałtyku: Ungskär - bliżej w szkiery się nie da
Dwanaście mil przed wejściem na Zatokę Antalya jest jeszcze w centrum miasta Finike Setur Finike Marina mająca 350 miejsc – 0,8 euro/m2, i 150 na lądzie. Cena jest niska zapewne ze względu na brudne, muliste akwatorium, jak pamiętam – zapach nie był przyjemny... Ma jednak status Blue Flag; do lotniska Antalya 125 km.
Już na Zatoce Antalya mamy powstałą w 1984 r. średniej wielkości marinę Kemer Turkiz Marina – 300 miejsc na wodzie i 100 na lądzie, status Pięciu Kotwic. Stała się bardzo popularna ze względu na bliskość gór Zachodniego Taurusu (3073 m) i niedalekich antycznych miast Phaselis (Tekirova), i Olympos. Do lotniska Antalya jest 60 km. Bliżej Antalyi, w szczerym polu, znajduje się Setur Antalya Marina na 235 miejsc – 1,4 euro/m2, i 150 na lądzie; travelifty – 75 t i 200 t. Też ma status Pięciu Kotwic; lotnisko oddalone o 30 km. Tu kończy się Licja...
Druga strona zatoki to już dawna rzymska prowincja – Pamfilia. Mamy tu powstałą w 2009 r. w Alanya marinę Alanya Marina – 400 miejsc, travelift – 100 t. Za Alanya zaczyna się dawna prowincja Cylicja – płynąc dalej na wschód, docieramy do ostatniej tureckiej mariny w Mersin (blisko milion mieszkańców). Powstała w 2011 r. Mersin Marina ma spore ambicje: 500 miejsc na wodzie i tyleż na lądzie; travelift – 160 t, slip szerokości 8 m. Położona jest przy nadmorskim bulwarze, 3 Mm od portu handlowego, do centrum jest 5 km. W porcie znajduje się centralna komenda tureckiego Coast Guardu. Lotnisko Adana – 90 km.
…i Cypru Północnego
Status Tureckiej Republiki Cypru Północnego (TRCP) nie jest do końca klarowny, ale „republika” egzystuje. Opuszczamy Azję Mniejszą i płyniemy na Cypr, który w czasach rzymskich był częścią Cylicji. Jego północny brzeg biegnie – niemal równolegle – 40 mil od stałego lądu.
Na wyspie w odległości 80 mil od Mersin w szczerym polu – na Półwyspie Karpaz – w miejscowości Yenierenkoy w czerwcu 2013 r. w miejsce małej przystani z wielką pompą otwarto ekskluzywną, „5-kotwiczną” Karpaz Gate Marina (VHF 16) – 300 miejsc – w tym dla jachtów do 55 m długości. Na wyposażeniu travelift do 300 t. Do Kyrenii (Girne) jest stąd 48 mil, po drodze zatoki Kaplica (20 mil) i Alagadi (41 mil).
Opływając cypel półwyspu od wschodu, mamy 16 mil do Zatoki Karabaz, następnie 12 mil do Zatoki Monaster i kolejne 45 mil do Famagusty (Gazi Magusta), a stąd bliska już wycieczka do antycznej Salaminy.
Wracając na zachód, mamy jeszcze w Kyrenii (Girne) ostatnią, działającą od 1996 r., Girne Delta Marina (VHF 16) mającą 70 – 80 miejsc (1,1 euro/m2), 80 na lądzie i dysponującą slipem do 150 t oraz traveliftem 30 t. Do centrum miasta jest 2 km, a do lotniska Ercan 35 km. Kyrenia jest piękna sama w sobie, ale można też stąd organizować wycieczki do Nikozji, zamku św. Hilariona i opactwa Bellapais („Wyprawa na Cypr” – „Żagle” 3/06).
Mariny w budowie
Na Morzu Czarnym w liczącym 0,5 mln mieszkańców Trabzon, dawnym Trapezuncie, budowana jest marina na 250 miejsc. Ciekawostka – w 1894 r. w liczącym 55 tys. mieszkańców porcie naliczono 10 589 wejść handlowych żaglowców. Morze było wówczas pełne żagli!
Na europejskim brzegu Morza Marmara w pobliżu miejscowości Silivri powstanie kolejna marina. Tu też będzie zbudowane trzecie lotnisko Stambułu.
Następna marina powstaje nad Morzem Egejskim – w Burhaniye (50 tys. mieszkańców), na Zatoce Edermit, 4 km od antycznego Adramyttium.
W pobliżu Cesme nad Zatoką Ildir w Sifne Koy planowana jest marina na 700 jachtów. Nieco dalej na Zatoce Izmir rosną dwie mariny plus jedna w centrum Izmiru – przy Konya Pier.
Nad Morzem Śródziemnym prawie gotowa jest już marina na 250 miejsc w Gazipasa, a na Cyprze ma powstać przystań jachtowa w Gazimagusa (Famagusta).
Tylko żeglować...
