Bojery ? Iceboats ? Eisyachts ?

2008-06-23 14:31 Wojciech Kuźnicki
_
Autor: archiwum Żagli

Bojery to popularna nazwa żaglowych ślizgów lodowych, a zarazem dyscyplina sportu. Słowo ma rodowód holenderski. Boeir (wym. Bujer) - tak nazywano tam charakterystyczne jednomasztowe łodzie pływające po płytkich zalewach i kanałach. Ich kadłuby były szerokie i pękate, ale dna płaskie. Miały boczne miecze umiejscowione na zewnątrz burt i ster zawieszony na stewie tylnej. Ożaglowane jako slup gaflowy z małym fokiem i dużym grotem, miały długi bom oraz krótki, charakterystycznie wygięty gafel.

Uwaga! Tekst został opublikowany w lutowym numerze "Żagli" z 2002 r.

Już w XV - XVI wieku do kadłuba boeiera przymocowywano płozy boczne i okuwano dolną krawędź płetwy sterowej. W ten sposób łodzie zamieniały się w ślizgi lodowe, które jednak pływały, gdy taka potrzeba się zdarzyła. Te lodowe boeiery nie odegrały wprawdzie istotnej roli praktycznej związanej z szeroko rozumiana gospodarką. Pozostały jednak ulubioną rozrywką i przedmiotem dumy Holendrów. Z czasem bardziej przystosowały się do funkcji rekreacyjnej: zmniejszyły się ich rozmiary, zostały wyposażone w płozownice. Kadłuby zachowały swą formę, jednak mniej dbano o ich pływalność, a więcej o urodę. Z biegiem czasu idea żeglowania po lodzie przewędrowała do innych krajów lub narodziła się tam niezależnie.
Wprawdzie boeiery swej ojczyzny nie opuściły, jednak nazwa tych pierwszych łodzi - ślizgów przeniosła się do Polski (wraz z niemal całym słownictwem żeglarskim), a także do Rosji i częściowo Litwy, Łotwy oraz Estonii. Znaczenie jej było jednak inne niż pierwotne - służyć zaczęła na określenie żaglowych ślizgów lodowych w ogóle. Powstawały również rodzime nazwy o jednakiej semantyce, w których z reguły zawierał się pierwiastek lodu i łodzi lub jachtu. A więc bojer to po angielsku - iceboat, po niemiecku - Eisyacht, po holendersku - ijszeiljacht (również ijsjacht), po szwedzku  - isjaht, po łotewsku - ledus buraäanas laiva, po estońsku - jaapurjekas, po fińsku - jaapursi, po litewsku - ledoroges, wreszcie po polsku - ślizg lodowy.
Obecnie w światku bojerowym dominuje nazwa anglojęzyczna - iceboat, używają jej też Holendrzy. W Polsce tak naprawdę ostały się "bojery" i chyba na razie nie są zagrożone. Mają swoją piękną historię pisaną wspaniałymi wynikami sportowymi i obszerną literaturą fachową. Nazwa jest bardzo "praktyczna", ma swoje miejsce we wszystkich słownikach języka polskiego i encyklopediach. A w końcu, czy na całym świecie wszystko musi nazywać się jednakowo? Chyba niekoniecznie.
Szanujmy więc swoją historię, tradycję i kulturę!


Ciekawa bojerowa kostrukcja polska  (dwuosobowa kabinówka)


Wariacji na temat klasycznych bojerów jest wiele


Na takich dwumiejscowych Monotypach XVI ścigano się m.in
na Zalewie Zegrzyńskim

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.